Alarm sejsmiczny ujawnia rozmiar korupcji w meksykańskich więzieniach

Alarm sejsmiczny w Meksyku – co to jest, jak działa i czy można go wyłączyć

Alarm sejsmiczny (w Meksyku: Alerta Sísmica) to system wczesnego ostrzegania przed trzęsieniami ziemi. Używany jest szczególnie w strefach sejsmicznych, np. w mieście Meksyk oraz innych regionach zagrożonych trzęsieniami. System reaguje na wczesne oznaki fal sejsmicznych (pierwsze, mniej szkodliwe fale), by dać mieszkańcom czas na ucieczkę lub przygotowanie się, zanim nadejdą silniejsze, niszczące fale. Alarm zwykle jest puszczany przez głośniki zainstalowane w mieście, przez radio, TV, aplikacje mobilne i głośniki uliczne.

Ćwiczenia alarmu sejsmicznego (simulacros) odbywają się regularnie, często 19 września, w rocznicę potężnego trzęsienia ziemi z 1985 roku. To forma edukacji i przypomnienia procedur ewakuacyjnych, zachowania się w sytuacji zagrożenia i tak też stało się kilka dni temu, kiedy to w południe wszystkie telefony komórkowe posiadające meksykańskie karty SIM zaczęły wyć w niebogłosy. System projektowany jest tak, aby docierał do jak największej liczby osób i nie da się go wyłączyć. Z tego też powodu doszło do zdemaskowania skali na jaką odbywa się kontrabanda w meksykańskich więzieniach, która sama w sobie nie jest tajemnicą a raczej jest tajemnicą poliszynela. Wszyscy o tym wiedzą (łącznie z władzami) ale wolą udawać ślepych i głuchych.

Luksusy, kontrabanda i przywileje: korupcja w meksykańskich więzieniach

W wielu meksykańskich zakładach penitencjarnych ujawniono, że więźniowie posiadają luksusy i przywileje, które w teorii są zakazane, a w praktyce zwykle są tolerowane – lub wręcz wspierane przez korupcję. Przykładem jest „El Cuini”, narkotykowy boss więziony w Reclusorio Norte w stolicy: miał do dyspozycji przestronną celę tylko dla siebie, sprzęt AGD, kucharzy i służbę, wizyty osób oferujących usługi seksualne – elementy zwykle niespotykane w standardowym reżimie więziennym.

Inne przykłady to sprawy Rafael Caro Quintero i Ernesto Fonseca Carrillo („Don Neto”), którzy uzyskali różne przywileje dzięki bardzo wysokim sumom pieniędzy. W więzieniu sprzedawana jest również narkotyki niemal tak jak na targu: marihuana, kokaina, „piedra” (rodzaj cracku) i inne, jakby były elementem legalnej działalności.

Telefon komórkowy jest kluczowym narzędziem przestępczym w więzieniach. Używa się go do wymuszeń, szantaży, porwań wirtualnych („secuestros virtuales”) – i to często przy współudziale strażników. Także sprzedaż przywilejów – bezpieczeństwa, usług, luksusów – działa jako część systemu nieformalnego zarządzania życiem więziennym, w którym osoby więzione muszą „zapłacić” (bezpośrednio lub pośrednio) za przetrwanie i uniknięcie przemocy.

Jak alarm sejsmiczny zdemaskował korupcję w więzieniach

Podczas ostatniego Simulacro Nacional (Krajowego Ćwiczenia Sejsmicznego) 19 września Meksyk przeprowadził coroczny ogólnokrajowy alarm sejsmiczny i w ramach tego ćwiczenia tysiące telefonów komórkowych ukrytych w więzieniach zaczęło dzwonić jednocześnie. Ten fakt ujawnił skalę kontrabandy — w różnych zakładach penitencjarnych skontrolowano i skonfiskowano 2 105 urządzeń, które do tej pory funkcjonowały mimo zakazów.

To zdarzenie zaczęło być nazywane „skandalem penitencjarnym”: alarm, który miał służyć bezpieczeństwu, stał się instrumentem ujawniającym to, co w więzieniach ukryte — korupcję, ułatwienia dla przestępców i niewydolność systemu w powstrzymywaniu przemycania telefonów.

Przypadki konfiskaty telefonów nie są nowe: na przykład w więzieniach federalnych od maja do lipca 2020 r. wykryto niemal 15 tysięcy telefonów, a równocześnie anulowano linie telefoniczne powiązane z przestępstwami z zakładów penitencjarnych. W stolicy Meksyku – CDMX – przez ostatnie dwa lata zabezpieczono ponad 6 600 telefonów wraz z chipami SIM w 12 więzieniach, korzystając między innymi z psów do wykrywania kontrabandy. Skonfiskowane sprzęty przeznaczono później do zniszczenia.

Wnioski – co to oznacza dla Meksyku, a co dla obserwatorów zagranicznych

Korupcja i przywileje w meksykańskich więzieniach to problem systemowy, który nie tylko podważa ideę sprawiedliwości i więziennej resocjalizacji, ale także zagraża bezpieczeństwu wewnątrz więzień i poza nimi. Telefon komórkowy w rękach więźnia to narzędzie poważnych przestępstw — ekstorsji, wymuszeń, wirtualnych porwań — często z pomocą strażników lub innych pracowników penitencjarnych.

Ten szczególny przypadek alarmu sejsmicznego pokazał, jak system może być nieświadomie instrumentalny w ujawnianiu co do tej pory łagodnie tolerowanych lub ukrywanych naruszeń. Alarm, który miał przypominać o trzęsieniu, odsłonił kontrabandę.

Dla Polaków: podobnie jak w wielu krajach, alarmy sejsmiczne są rzadkością — Polska nie leży w strefie częstych potężnych trzęsień ziemi, więc systemów takich na ogół nie ma (lub są lokalne systemy ostrzegające przed warunkami ekstremalnymi, ale nie trzęsieniami). W Meksyku jest to część codziennej rzeczywistości, element zarządzania ryzykiem i edukacji społecznej.